Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία και Νομοθετικό Πλαίσιο

Τι είναι Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία

Η ακτινοβολία είναι ενέργεια σε μορφή κυμάτων ή κινούμενων υποατομικών σωματιδίων. Ανάλογα με την ενέργεια και την επίδρασή της στην ύλη, διακρίνεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: την ιοντίζουσα και τη μη ιοντίζουσα ακτινοβολία.

Καθημερινά, δεχόμαστε ακτινοβολία από ένα μεγάλο σύνολο φυσικών και τεχνητών πηγών που βρίσκονται στο ευρύτερο περιβάλλον που ζούμε. Η ακτινοβολία επιδρά στον οργανισμό κατά τρόπο πολύπλοκο, άλλοτε ευεργετικά και άλλοτε βλαβερά, ανάλογα με το είδος, την έντασή της και την ενέργεια που μεταφέρει.

Ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται την ύπαρξη μόνο μιας πολύ μικρής περιοχής του φάσματος των ακτινοβολιών: το ορατό φως μέσω της όρασης και τις υπέρυθρες ακτινοβολίες μέσω της θερμότητας. Τα υπόλοιπα είδη ακτινοβολίας ήταν μέχρι πρότινος άγνωστα για τον άνθρωπο. Τον τελευταίο αιώνα, με την ανάπτυξη τεχνητών μέσων ανίχνευσής τους, έγιναν γνωστές οι αρχές που τις διέπουν και τα χαρακτηριστικά τους.

Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

Στην πρώτη κατηγορία (ιοντίζουσες ακτινοβολίες) ανήκουν οι ακτινοβολίες που μεταφέρουν ενέργεια ικανή να εισχωρήσει στην ύλη, να προκαλέσει ιοντισμό των ατόμων της και να διασπάσει βίαια χημικούς δεσμούς, με αποτέλεσμα να προκαλούνται βιολογικές βλάβες στον ανθρώπινο οργανισμό.

Οι γνωστότερες ιοντίζουσες ακτινοβολίες είναι οι ακτίνες Χ που χρησιμοποιούνται ευρέως στην ιατρική, καθώς και οι ακτινοβολίες α, β και γ που εκπέμπονται από τους ασταθείς πυρήνες ατόμων.

Οι ιοντίζουσες ακτινοβολίες είναι διεισδυτικές. Η διεισδυτικότητά τους στην ύλη εξαρτάται από το είδος τους και την ενέργεια που μεταφέρουν. Δόση ακτινοβολίας καλείται η ποσότητα ενέργειας που μεταφέρεται από την ακτινοβολία στην ύλη ανά χιλιόγραμμο μάζας. Η πιθανότητα βλάβης της υγείας σχετίζεται άμεσα με τη δόση και το είδος της ακτινοβολίας, καθώς και το είδος και τη μορφολογία του ιστού.

Μη Ιοντίζουσες Ακτινοβολίες

Μη ιοντίζουσες είναι οι ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες σε συχνότητες που μεταφέρουν σχετικά μικρή ενέργεια, μη ικανή να προκαλέσει ιοντισμό, ικανή όμως να προκαλέσει ηλεκτρικές, χημικές και θερμικές επιδράσεις στον οργανισμό, που μπορούν να αποβούν άλλοτε ευεργετικές και άλλοτε επιβλαβείς για τη λειτουργία του.

Στις μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες εντάσσονται:

•τα στατικά ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία
•τα χαμηλόσυχνα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία που δημιουργούνται στο περιβάλλον διατάξεων ηλεκτρικής ενέργειας
•τα ραδιοκύματα και τα μικροκύματα που εκπέμπονται από κεραίες επικοινωνιών (π.χ. σταθμούς βάσης κινητής τηλεφωνίας), κεραίες ραδιοφωνίας και τηλεόρασης, συστημάτων ραντάρ κ.ά.
•η υπεριώδης ακτινοβολία
•η ορατή ακτινοβολία
•η υπέρυθρη ακτινοβολία

Οι βιολογικές επιδράσεις των μη ιοντιζουσών ακτινοβολιών διαφέρουν ουσιαστικά από αυτές της ιοντίζουσας ακτινοβολίας και εξαρτώνται κυρίως από την ένταση και τη συχνότητά τους. Τα χαμηλόσυχνα ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία επιδρούν στο ανθρώπινο σώμα, επάγοντας πεδία και ρεύματα στο εσωτερικό του, ενώ τα ραδιοκύματα και τα μικροκύματα θερμαίνοντας τα κύτταρα και τους ιστούς.

Προστασία από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία

Για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία έχουν καθιερωθεί «βασικοί περιορισμοί» και «επίπεδα αναφοράς» που η τήρησή τους προστατεύει την υγεία από τις αποδεδειγμένες βλαβερές επιδράσεις. Οι «βασικοί περιορισμοί» έχουν προκύψει λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες και το γεγονός ότι η κατάσταση της υγείας και της ηλικίας των μελών του γενικού πληθυσμού ποικίλει, έχουν υιοθετηθεί δηλαδή μεγάλοι συντελεστές ασφάλειας.

Τα «επίπεδα αναφοράς» που αποτελούν τα άμεσα μετρήσιμα μεγέθη στο περιβάλλον διατάξεων εκπομπής προέρχονται από τους βασικούς περιορισμούς και παρέχουν το μέγιστο βαθμό προστασίας, καθώς έχουν ληφθεί υπόψη οι δυσμενέστερες συνθήκες σύζευξης της ακτινοβολίας των πεδίων με το εκτιθέμενο άτομο.


Νομοθετικό Πλαίσιο για την Ηλεκτρομαγνητική Ακτινοβολία

Τα όρια έκθεσης ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας για την προστασία του πληθυσμού από τη λειτουργία κεραιών εγκατεστημένων στην ξηρά θεσπίστηκαν αρχικά με την Κ.Υ.Α. 53571/3839/6.9.2000.

Η απόφαση υιοθέτησε κατά το μεγαλύτερο μέρος της τη σύσταση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπροσθέτως, στο άρθρο 6 "Μελέτη ραδιοεκπομπών κεραίας", παράγραφος 5 της απόφασης, αναφέρονταν ότι: "Mε τη μελέτη θα αποδεικνύεται ότι δεν υπάρχουν χώροι γύρω από την κεραία ελεύθερα προσπελάσιμοι από τον γενικό πληθυσμό στους οποίους τα όρια έκθεσης υπερβαίνουν το 80% των τιμών που καθορίστηκαν παραπάνω". Βάσει της απαίτησης αυτής ουσιαστικά θεσπίζονται επίπεδα αναφοράς (όρια έκθεσης), τα οποία είναι χαμηλότερα από αυτά της σύστασης του Συμβουλίου.

Στη συνέχεια, με την έκδοση του Ν.3431/2006, και συγκεκριμένα σύμφωνα με το άρθρο 31, παράγραφος 9, τα όρια αυτά της έκθεσης ορίζονται στο "70% των τιμών που καθορίζονται στα άρθρα 2-4 της προαναφερόμενης ΚΥΑ 53571/3839/6.9.2000".

Επιπροσθέτως, στην εγκύκλιο Α.Π:Π/105/014/12.01.2007 της ΕΕΑΕ διευκρινίζεται ο τρόπος εφαρμογής των συντελεστών μείωσης (70% ή 60% αντίστοιχα), που αναφέρονται στις παραγράφους 9 και 10 του άρθρου 31 του νόμου Ν. 3431/2006, σε συνάφεια με τις τιμές που καθορίζονται στα άρθρα 2-4 της ΚΥΑ 53571/ 3839/6-9-2000


Πηγή: «Μαθαίνουμε για τις ακτινοβολίες: Τι είναι η ακτινοβολία - Πηγές ακτινοβολιών - Ιοντίζουσες και μη ιοντίζουσες ακτινοβολιες - Μέτρα προστασίας», Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας.